Khi “đường huyết” âm thầm tăng lên mỗi ngày

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đến năm 2024, ước tính có hơn 540 triệu người trên toàn cầu đang sống chung với bệnh tiểu đường — con số này có thể tăng lên 783 triệu vào năm 2045 nếu không được kiểm soát.
Tại Việt Nam, Bộ Y tế ghi nhận tỷ lệ mắc tiểu đường đã tăng gấp đôi trong 10 năm qua, đặc biệt là ở người trẻ và người có lối sống ít vận động.

Dù nhiều người biết về triệu chứng của bệnh, không phải ai cũng hiểu nguyên nhân thật sự đằng sau sự gia tăng đáng báo động này.

Theo Dược sĩ Trương Trang, hiểu rõ nguyên nhân bệnh tiểu đường là bước đầu tiên để mỗi người tự phòng ngừa và kiểm soát đường huyết hiệu quả – trước khi biến chứng xảy ra.

1.Cơ chế gây bệnh tiểu đường – Khi cơ thể “kháng lại insulin”

Insulin là hormone do tuyến tụy tiết ra, giúp vận chuyển glucose (đường) từ máu vào tế bào để tạo năng lượng.
Khi cơ thể không đáp ứng tốt với insulin, hiện tượng này được gọi là kháng insulin.

• Glucose không vào được tế bào → tích tụ trong máu.

• Tuyến tụy phải làm việc quá sức để tiết thêm insulin.

• Lâu dài, tế bào tụy suy yếu → đường huyết tăng cao → bệnh tiểu đường type 2 hình thành.

Theo Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA, 2023): hơn 90% bệnh nhân tiểu đường type 2 có biểu hiện kháng insulin trước khi được chẩn đoán chính thức.

Dược sĩ Trương Trang nhận định:
“Kháng insulin là điểm khởi đầu thầm lặng của bệnh tiểu đường. Nhiều người vẫn ăn uống bình thường, nhưng các tế bào đã không còn ‘mở cửa’ đón nhận đường, khiến glucose tích tụ mà không hay biết.”

2. Di truyền – Yếu tố không thể thay đổi nhưng có thể kiểm soát

Từ khóa phụ: di truyền tiểu đường, nguy cơ mắc tiểu đường do gene

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong khả năng mắc bệnh.

• Nếu cha hoặc mẹ mắc tiểu đường → nguy cơ của con tăng gấp 2–3 lần.

• Nếu cả hai đều mắc bệnh → nguy cơ tăng tới 6 lần.

• Một số gene được xác định liên quan: TCF7L2, PPARG, KCNJ11 – ảnh hưởng đến hoạt động của insulin và chuyển hóa glucose.

Theo nghiên cứu công bố trên The Lancet Diabetes & Endocrinology (2022), di truyền chiếm 30–40% nguy cơ mắc bệnh, nhưng lối sống vẫn là yếu tố quyết định việc bệnh có khởi phát hay không.

Dược sĩ Trương Trang chia sẻ:
“Di truyền không phải là bản án. Nếu bạn biết mình có tiền sử gia đình, việc duy trì cân nặng, ăn uống lành mạnh và kiểm tra đường huyết định kỳ có thể giúp phòng bệnh hiệu quả.”

3. Chế độ ăn nhiều đường, tinh bột và chất béo xấu

Từ khóa phụ: nguyên nhân gây tiểu đường ở người trẻ, chế độ ăn gây tiểu đường

Chế độ ăn hiện đại chứa quá nhiều đường tinh luyện và carbohydrate đơn giản như nước ngọt, bánh kẹo, thức ăn nhanh.
Khi hấp thu quá nhiều, cơ thể phải tiết insulin liên tục để xử lý lượng đường tăng nhanh — lâu dài dẫn đến mất cân bằng chuyển hóa.

Theo nghiên cứu của Harvard T.H. Chan School of Public Health (2021):

• Người uống hơn 1 lon nước ngọt/ngày có nguy cơ mắc tiểu đường type 2 cao hơn 26% so với người không uống.

• Chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa (thịt đỏ, đồ chiên rán) làm tăng đề kháng insulin và viêm mạn tính.

Ngoài ra, ăn tối muộn, bỏ bữa sáng, hoặc ăn nhanh cũng là các thói quen khiến đường huyết dao động bất thường.

 Dược sĩ Trương Trang khuyến nghị:
“Thay vì cắt bỏ hoàn toàn tinh bột, hãy chọn tinh bột chậm như gạo lứt, yến mạch, khoai lang.
Ăn chậm – nhai kỹ – no 80% giúp giảm đáng kể gánh nặng insulin.”

Nguyên nhân âm thầm khiến đường huyết tăng cao

Sau khi tìm hiểu về cơ chế kháng insulin, yếu tố di truyền và chế độ ăn uống, phần này sẽ đi sâu vào những nguyên nhân lối sống và sinh lý – những yếu tố chiếm tới 70% trường hợp tiểu đường type 2 hiện nay, theo Báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO, 2023).

4. Thừa cân, béo phì – “Người bạn đồng hành” của bệnh tiểu đường

Từ khóa phụ: béo phì và tiểu đường, mỡ bụng gây tiểu đường

Không phải ai thừa cân cũng mắc tiểu đường, nhưng hầu hết bệnh nhân tiểu đường type 2 đều có tình trạng thừa cân hoặc béo bụng. Đặc biệt, mỡ nội tạng – loại mỡ bao quanh gan, tụy, ruột – được xem là nguyên nhân trực tiếp gây kháng insulin.

Theo WHO (2022):

• Người có BMI ≥ 30 có nguy cơ mắc tiểu đường cao gấp 7 lần.

• Việc giảm 5–10% cân nặng có thể giảm tới 58% nguy cơ mắc bệnh.

Mỡ nội tạng tiết ra các cytokine gây viêm, làm giảm khả năng phản ứng của tế bào với insulin, buộc tuyến tụy phải tiết insulin nhiều hơn. Theo thời gian, tế bào β của tụy bị suy yếu, khiến đường huyết tăng mạn tính.

Lời khuyên: Duy trì BMI dưới 25, kiểm soát vòng eo dưới 90 cm (nam) và 80 cm (nữ). Việc giảm chỉ 3–5 kg ở người thừa cân cũng giúp cải thiện đáng kể độ nhạy insulin.

5. Căng thẳng kéo dài – “Kẻ giấu mặt” làm tăng đường huyết

Căng thẳng mạn tính khiến cơ thể tăng tiết cortisol và adrenaline – hai hormone làm tăng đường huyết để cung cấp năng lượng nhanh cho phản ứng “chiến hay chạy”. Khi mức cortisol duy trì cao trong thời gian dài, đường huyết luôn ở mức cao, làm giảm hiệu quả của insulin.

Theo American Diabetes Association (ADA, 2023):
Người thường xuyên căng thẳng có mức HbA1c trung bình cao hơn 0.3–0.5% so với nhóm ít căng thẳng – con số đủ để chuyển từ tiền tiểu đường sang tiểu đường thực sự.

Ngoài ra, stress còn dẫn đến:

• Rối loạn giấc ngủ, dễ mất ngủ.

• Thèm ăn đồ ngọt hoặc thức ăn giàu tinh bột.

• Lười vận động hoặc ăn quá mức.

Lời khuyên: Duy trì giấc ngủ đủ 7–8 tiếng mỗi đêm. Tập hít thở sâu, thiền hoặc yoga giúp giảm cortisol. Dành thời gian nghỉ ngơi và hạn chế caffeine sau 15h để phục hồi nhịp sinh học tự nhiên.

6. Ít vận động – Khi cơ bắp ngừng “đốt đường”

Cơ bắp là “cỗ máy đốt đường” lớn nhất trong cơ thể. Khi bạn ít vận động, glucose không được tiêu thụ, khiến đường huyết tăng dù khẩu phần ăn không nhiều.

Theo CDC (2022), người ít vận động (dưới 150 phút/tuần) có nguy cơ mắc tiểu đường cao hơn 50% so với người vận động thường xuyên.

Ngay cả những hoạt động nhẹ cũng có tác dụng:

• Đi bộ nhanh 30 phút mỗi ngày giúp tăng nhạy cảm insulin 20–30%.

• Chia nhỏ vận động thành ba lần 10 phút sau bữa ăn giúp hạ đường huyết sau ăn hiệu quả.

Lời khuyên:

• Không ngồi liên tục quá 1 giờ. Hãy đứng dậy đi lại, vận động nhẹ.

• Ưu tiên các hoạt động dễ duy trì như đi bộ, yoga, bơi lội, đạp xe.

7. Thiếu ngủ và rối loạn nội tiết – “Hiệu ứng domino” trong chuyển hóa

Giấc ngủ ảnh hưởng mạnh mẽ đến cân bằng năng lượng và chuyển hóa glucose. Khi ngủ dưới 6 tiếng mỗi đêm:

• Hormone ghrelin (gây thèm ăn) tăng cao.

• Hormone leptin (tạo cảm giác no) giảm.
  Kết quả là ăn nhiều hơn, tăng cân, giảm nhạy cảm insulin.

Nghiên cứu trên tạp chí Diabetes Care (2021) cho thấy: người ngủ dưới 5 giờ mỗi đêm có nguy cơ mắc tiểu đường type 2 cao hơn 28% so với nhóm ngủ đủ giấc.

Bên cạnh đó, các rối loạn nội tiết như buồng trứng đa nang (PCOS), cường giáp hoặc hội chứng Cushing cũng làm tăng đường huyết mạn tính.

Lời khuyên: Duy trì thời gian ngủ đều đặn, tránh ánh sáng xanh ít nhất 30 phút trước khi ngủ. Nếu có rối loạn nội tiết, nên khám chuyên khoa định kỳ để được kiểm soát sớm.

Tóm tắt nhóm nguyên nhân chính gây ra tiểu đường

Theo chương trình Diabetes Prevention Program (2022), chỉ cần thay đổi 3–4 thói quen trong số này, người có nguy cơ cao có thể giảm tới 58% khả năng mắc tiểu đường type 2.

Cách phát hiện sớm và phòng ngừa bệnh tiểu đường hiệu quả

Sau khi hiểu rõ 7 nguyên nhân phổ biến gây tiểu đường, bước tiếp theo quan trọng nhất là phát hiện sớm nguy cơ và thay đổi lối sống đúng cách.
Theo Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA, 2024), khoảng 40% người mắc bệnh tiểu đường type 2 không biết mình đã nhiễm bệnh cho đến khi xuất hiện biến chứng.

Cách phát hiện sớm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường

 1. Theo dõi các chỉ số đường huyết cơ bản

Bộ Y tế Việt Nam khuyến cáo người trưởng thành nên kiểm tra đường huyết định kỳ 6–12 tháng/lần, đặc biệt nếu có yếu tố nguy cơ (béo phì, ít vận động, tiền sử gia đình).

Mẹo nhỏ: Nếu bạn chưa từng kiểm tra, hãy bắt đầu bằng xét nghiệm HbA1c, vì chỉ số này phản ánh trung bình đường huyết trong 3 tháng gần nhất, chính xác và tiện lợi hơn đo nhanh.

2. Nhận biết dấu hiệu cảnh báo sớm

Các biểu hiện sớm thường bị bỏ qua gồm:

• Khát nước và đi tiểu nhiều bất thường.

• Mệt mỏi, sụt cân không rõ nguyên nhân.

• Mờ mắt, ngứa da, lâu lành vết thương.

Xem thêm: 10 biểu hiện mắc bệnh tiểu đường ai cũng nên đọc

3. Tự đánh giá nguy cơ cá nhân

Bạn có thể tự kiểm tra nguy cơ bằng công cụ FINDRISC (Phần Lan) hoặc bảng đánh giá ADA Diabetes Risk Test.
Các yếu tố nguy cơ cao gồm:

• Tuổi trên 40

• BMI > 25

• Huyết áp cao

• Tiền sử gia đình có người mắc tiểu đường

Nếu bạn có ≥ 3 yếu tố trên, nên kiểm tra đường huyết định kỳ và điều chỉnh lối sống sớm.

Cách phòng ngừa bệnh tiểu đường – 5 thói quen vàng

1. Ăn uống lành mạnh – kiểm soát lượng đường và tinh bột

• Ưu tiên tinh bột hấp thu chậm (gạo lứt, yến mạch, khoai lang).

• Ăn nhiều chất xơ và rau xanh giúp giảm tốc độ hấp thu đường.

• Hạn chế đường tinh luyện, đồ uống có gas, đồ chiên rán.

 Nghiên cứu của Harvard (2023) cho thấy: người ăn 30g chất xơ/ngày có nguy cơ mắc tiểu đường thấp hơn 18% so với nhóm ăn ít hơn 15g.

2. Vận động đều đặn mỗi ngày

• Ít nhất 150 phút/tuần (đi bộ nhanh, bơi, yoga, đạp xe).

• Duy trì hoạt động cơ bắp giúp tăng độ nhạy insulin 25–40%.

• Tránh ngồi quá 1 giờ liên tục — đứng dậy đi lại, duỗi người.

3. Kiểm soát căng thẳng và giấc ngủ

• Ngủ đủ 7–8 tiếng/đêm giúp cân bằng hormone leptin và cortisol.

• Thực hành thiền, hít thở sâu, yoga để giảm stress.

• Giữ tinh thần tích cực, hạn chế rượu bia và chất kích thích.

4. Duy trì cân nặng hợp lý

• Giảm 5–10% trọng lượng cơ thể giúp giảm nguy cơ tiểu đường tới 58% (theo nghiên cứu Diabetes Prevention Program, 2022).

• Theo dõi BMI và vòng eo:

  • Nam: < 90 cm

  • Nữ: < 80 cm

5. Kiểm tra sức khỏe định kỳ

• Đo đường huyết, mỡ máu, huyết áp 6 tháng/lần.

• Nếu có tiền sử gia đình, nên kiểm tra sớm hơn và thường xuyên hơn.

WHO khuyến cáo: phát hiện sớm và thay đổi lối sống có thể ngăn ngừa hoặc trì hoãn tới 80% ca tiểu đường type 2 mới.

6.Giải pháp hỗ trợ tự nhiên: Sức mạnh từ quế và thảo dược thiên nhiên

Bên cạnh chế độ ăn uống, vận động và kiểm soát căng thẳng, nhiều nghiên cứu khoa học cho thấy một số tinh chất tự nhiên có thể hỗ trợ cải thiện độ nhạy insulin và ổn định đường huyết hiệu quả.

 Chiết xuất quế (Cinnamon Extract) – Tinh túy từ thiên nhiên giúp cân bằng đường huyết

Theo nghiên cứu công bố trên Journal of Medicinal Food (2022), chiết xuất quế chứa các hoạt chất như cinnamaldehyde, polyphenol và chromium, có khả năng:

• Hỗ trợ cải thiện độ nhạy insulin của tế bào.

• Giúp giảm hấp thu glucose tại ruột.

• Ổn định chỉ số HbA1c và đường huyết sau ăn.

Nhờ những đặc tính này, chiết xuất quế thường được sử dụng trong các sản phẩm hỗ trợ người tiểu đường với mục tiêu duy trì đường huyết ổn định, bền vững.

 Theo các chuyên gia dược học, việc bổ sung thảo dược tự nhiên chuẩn hóa song song với lối sống lành mạnh có thể giúp tối ưu hiệu quả kiểm soát đường huyết, đặc biệt ở người có xu hướng kháng insulin hoặc tiền tiểu đường.

Công dụng chính:

• Hỗ trợ chuyển hóa glucose, giúp lượng đường trong máu ổn định hơn mỗi ngày.

• Cải thiện chỉ số đường huyết, giảm nguy cơ biến chứng tiểu đường.

 Thành phần tạo nên hiệu quả:

• Chiết xuất quế cô đặc 10:1 (300mg) giúp tăng cường chuyển hóa năng lượng.

• Kẽm (5mg) hỗ trợ miễn dịch và duy trì chức năng tế bào.

• Chrome (100mcg) giúp điều chỉnh đường huyết hiệu quả.

Sản phẩm nhập khẩu từ Đức, chất lượng chuẩn châu Âu, an toàn cho sức khỏe bạn và gia đình.

 Đừng để tiểu đường cản bước bạn! Hãy đồng hành cùng Cinnamon Capsules để duy trì sức khỏe ổn định và cuộc sống năng động hơn.

Ngoài ra, sản phẩm này còn giúp giảm thiểu các tác dụng phụ của thuốc điều trị tây y, giảm tình trạng đề kháng insulin và cải thiện chức năng của tuyến tụy.

CINNAMON CAPSULES giải pháp toàn diện giúp người bệnh duy trì mức đường huyết ổn định, nâng cao chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tối đa, người dùng nên kết hợp chế độ ăn uống hợp lý và hoạt động thể chất phù hợp.

Lời khuyên chuyên môn & kết luận

Theo Dược sĩ Trương Trang, chuyên gia dược lâm sàng tại Thanh Trang Pharma:
“Phòng bệnh tiểu đường không chỉ là kiêng ăn ngọt, mà là kiểm soát toàn diện lối sống – từ giấc ngủ, tâm lý đến vận động. Khi bạn hiểu nguyên nhân, bạn đã đi được nửa chặng đường của việc phòng bệnh.”

Bệnh tiểu đường không đến trong một ngày, mà là kết quả của nhiều yếu tố tích tụ lâu dài.
Hiểu rõ nguyên nhân bệnh tiểu đường giúp bạn chủ động nhận biết nguy cơ, thay đổi thói quen và bảo vệ sức khỏe từ sớm.

 Hãy bắt đầu từ hôm nay – ăn lành mạnh, ngủ đủ, vận động đều và kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Bảo vệ đường huyết, bắt đầu từ sự hiểu biết

Bài viết có sự tham vấn chuyên môn từ Dược sĩ Trương Trang, người có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực dược lâm sàng.
Xem thêm các sản phẩm hỗ trợ kiểm soát đường huyết và tư vấn sức khỏe tại Thanh Trang Pharma.